Koronarografija
Koronarografija je invazivna radiološka metoda kojom se analiziraju žile hranilice srca (koronarne arterije). U Srbiji, a tako iu većini sveta, koronarografiju izvode kardiolozi. Metoda je brza, bezbolna, prihvatljivog rizika, a ponekad (kao u slučaju akutnog srčanog infarkta) može i bukvalno spasu život.
koronarografija
Ishemijska bolest srca
koronarografija
Zašto ne snimiti samo CT?
Ishemijska bolest srca
Ishemija srca, pa tako i ishemijska bolest srca nastaju sužavanjem koronarnih arterija.
Među svim bolestima srca, najčešći pojedinačni uzrok smrti je takozvana ishemijska bolesti srca. Ishemija je naziv za stanje u kojem je određeno tkivo (u ovom slučaju srce i srčani mišić) nedovoljno snabdeveno krvlju, a time i kiseonikom i hranljivim materijama. Budući da je srce „mišić-maratonac“ koji neprestano radi od 4 nedelje po začeću do smrti, ne može se dovoljno naglasiti važnost dobre snabdevanja srca krvlju.
Ishemija srca, pa tako i ishemijska bolest srca nastaju sužavanjem koronarnih arterija. Danas znamo da suženje češće nastaje u pušača, bolesnika sa šećernom bolešću, bolesnika čiji članovi porodice boluju od ishemijske bolest srca, bolesnika sa visokim masnoćama (posebno sa visokim nivoima lipoproteina niske gustine, engl. Lov densiti lipoprotein – LDL).
Takođe, saznali smo što može prevenirati ili barem odložiti ishemijsku bolest srca – fizička aktivnost, neki lekovi, povišen nivo lipoproteina visoke gustine, engl. high densiti lipoprotein – HDL.
Jednom kad ishemijska bolest nastane, nužno ju je i otkriti. Ponekad se bolest može detektovati i samim razgovorom sa pacijentom. Nekad lekari koriste takozvane neinvazivne testove (ne-agresivne jer ne prodiru u telo). Tu u prvom redu spadaju test opterećenja (ergometrija), ultrazvuk srca i 24-satno dinamičko snimanje EKG-a (holter EKG-a). Danas postoji mogućnost i direktnog snimanja koronarnih arterija CT-om, to jest CT-angiografija koronarnih arterija.
koronarografija
Najčešće komplikacije koje prate koronarografiju su problemi sa arterijskim pristupom.
Dijagnoza ishemijske bolesti srca najtačnije se postavlja koronarografijom. Koronarografija je invazivna metoda, u smislu da uključuje prodiranje kroz kožu i unos materijala u telo. Bolnice u kojima se izvodi moraju biti opremljene laboratorijom za kateterizaciju srca, a osoblje (lekari, medicinske sestre, radiološki tehničari) moraju biti posebno obučeni. Trenutno u Hrvatskoj 11 bolnica kontinuirano pruža usluge koronarografije. U Srbiji koronarografije izvode kardiolozi.
Preduslov za izvođenje koronarografije je postavljanje određenog pristupa u arterijski sistem. Najčešće se koronarografija izvodi kroz nogu (u području prepone kroz femoralnu arteriju) i danas sve češće kroz ruku (odmah iza zgloba kroz radijalnu arteriju). Nakon detaljne pripreme materijala i mesta za punkciju, lekar prvo aplicira lokalni anestetik čime je osigurana potpuna bezbolnost procedure. Potom se posebnim tehnikama u arteriju postavi uvodnica (engl. Sheet ). Ona omogućava primenu različitih žica i katetera bez gubitka krvi. Kateteri se kroz uvodnicu uvode u arterijski sistem, te se potom u smeru suprotnom od struje krvi polako navode prema srcu.
Koronarne arterije su prvi ogranci aorte – najveće arterije i jedine koja izlazi iz leve strane srca. Iz aorte izlaze samo dvije koronarne arterije – desna koronarna arterija i leva glavna koronarna arterija, ali se ona brzo grana na levu silaznu i levu cirkumfleksnu koronarnu arteriju. Svaka koronarografija zahteva snimanje i analizu sve tri koronarne arterije.
Procedura se izvodi dok srce normalno radi (kuca) i pri punoj svesti bolesnika. Bolesnik leži na leđima na pokretnom stolu koji se zavisno o potrebi putem elektromotora miče u svim smerovima. Samo slikanje se izvodi rendgenološkim tehnikama, a rendgenski zraci isporučuje takozvani C-luk – izvor i detektor zračenja o obliku slova C. Taj C-luk je pokretan, te se tokom procedure pomera zavisno o potrebama procedure. Procedura, ako nema komplikacija, traje oko 20 minuta. Doze zračenja koje se isporučuju na nivou su zračenja pri snimanju CT-a grudnog koša, a to je približno kao 150 običnih radioloških snimaka srca i pluća (napred i sa strane).
Ako je potrebno, nakon koronarografije može se izvršiti intervencija na koronarnim arterijama. Može se učiniti dilatacija suženja balonom ili prekrivanje suženja stentom. Ponekad se tokom intervencije može postaviti i više stentova, a procedura u tom slučaju može trajati i preko 2 sata. Tada su i doze zračenja bitno veće.
Koronarografija i intervencija na koronarnim arterijama može se učiniti i tokom akutnog srčanog udara. Tada se zapravo infarkt može prekinuti, može se spasiti deo srčanog mišića od odumiranja, a ponekad se time i spasi bolesnikov život. U Hrvatskoj 9 bolnica pruža ovakve usluge svaki dan iu svako doba (24/7).
Najčešće komplikacije koje prate koronarografiju su problemi sa arterijskim pristupom. Obično se radi o hematomu (modrici, ređe o većem otvrdnuću). Retko se javljaju i ozbiljnije komplikacije kao pucanje koronarnih arterija, kompletno začepljenje koronarne arterije, razdiranje aorte, veći gubitak krvi, pa čak i smrt. Bitno je naglasiti da je sama bolest zbog koje se koronarografija izvodi obično izrazito ozbiljne prognoze. Koronarnim intervencijama se smrtnost akutnog srčanog infarkta smanjila sa preko 30% na svega 4% (7,5 puta).
Zašto ne snimiti samo CT?
Istina, ponekad je dovoljna i CT-snimka koronarnih arterija. No ne zaboravite – ako se CT-om bolest dokaže, tada bolesnik svejedno mora na koronarografiju, što znači dodatno zračenje! CT-om se ne može izvesti nikakva intervencija
Koronarografija je sigurna metoda.